Μερικοί αριθμοί

 Δεν περνάει μέρα που να μη μάθουμε για δεκάδες νεκρούς αμάχους στην πολύπαθη Γάζα. Χθες η εφημερίδα Guardian έγραψε ότι σύμφωνα με ιατρικές πηγές στην περιοχή κάπου 90 άτομα (μεταξύ τους πολλές γυναίκες και παιδιά) σκοτώθηκαν μέσα σε δυο μέρες από βομβαρδισμούς. Ανάμεσα στα θύματα ήταν και ο Marwan al-Sultan, καρδιολόγος και διευθυντής του Ινδονησιακού νοσοκομείου στη βόρεια Γάζα, μαζί με τη γυναίκα και τα πέντε παιδιά του. Από την έναρξη των επιχειρήσεων του Ισραήλ οι νεκροί Παλαιστίνιοι ανέρχονται σε τουλάχιστον 57.000. Μόνο αυτή την εβδομάδα έχουν σκοτωθεί 300 άνθρωποι, πολλοί ενώ πήγαιναν να λάβουν ανθρωπιστική βοήθεια.

     Εξάλλου, άλλο δημοσίευμα μας πληροφορεί ότι η ισραηλινή αεροπορία έπληξε ένα καφέ με δεκάδες θύματα, χρησιμοποιώντας βόμβες των 500 λιβρών (227 κιλών), κάτι που αποτελεί έγκλημα πολέμου σύμφωνα με τις διεθνείς συμβάσεις. Δικό μου σχόλιο: ο πόλεμος είναι από μόνος του ΤΟ έγκλημα, συνεπώς η παραπάνω έκφραση μόνο ως κακόηχος πλεονασμός μπορεί να εκληφθεί.

     Τέλος, προ εβδομάδος είδα μια φωτογραφία (από τις πολλές που υπάρχουν) με μια 10χρονη Παλαιστίνια, την Σάρα Αλ-Μπαρς, που έχασε τα δυο της χέρια από τους βραχίονες και κάτω. Είναι μία μόνο από τα εκατοντάδες ακρωτηριασμένα παιδιά. Ας μου συγχωρηθεί το ‘κατάμαυρο’ κυνικό σχόλιο, αλλά προφανώς ήταν μελλοντική τρομοκράτισσα, που φρόντισε να εξουδετερώσει εν τη γενέσει της το 'αμυνόμενο' κράτος του Νετανιάχου (αλήθεια, εδώ και πολύ καιρό έχετε ακούσει κάτι για επιθέσεις εναντίον του;). 

     Φυσικά δεν ξεχνούμε πως αφορμή για όσα γίνονται ήταν η σφαγή 1219 Ισραηλινών από την τρομοκρατική Χαμάς την 7^η Οκτωβρίου 2023 και η ομηρία άλλων 250, πολλοί από τους οποίους έχουν σκοτωθεί ή πεθάνει από τότε. Ωστόσο η δυσαναλογία των αριθμών (αδρά, 38 προς ένα) θυμίζει τα εκτελεστικά αντίποινα των Ναζί στην Κατοχή. Απολύτως κανένας σκοπός δεν μπορεί να ‘αγιάσει’ τέτοια μέσα. Και ας θυμόμαστε ακόμη ότι «πάντες οἱ λαβόντες μάχαιραν ἐν μαχαίρᾳ ἀπολοῦνται». Όποιας εθνικότητος κι αν είναι.

Παθογένεια ενός σκανδάλου

Στην ιατρική ονομάζουμε παθογένεια την διαδικασία με την οποία αναπτύσσεται μια νοσηρή κατάσταση, πώς δηλαδή φτάνουμε από το γενεσιουργό αίτιο στη νόσο. Ας προσπαθήσουμε να εξετάσουμε στοιχειωδώς την εξέλιξη της τελευταίας ‘νόσου’ που ενέσκηψε στη χώρα μας με τα αρχικά ΟΠΕΚΕΠΕ.

     Αυτός που ονομάζουμε αγροτοδιατροφικό ή πρωτογενή τομέα είναι απολύτως απαραίτητος (χωρίς εξαιρέσεις) για την επιβίωσή μας. Όσα τρώμε και πίνουμε για να ζήσουμε δεν παράγονται (ως πρώτες ύλες, όχι ως βιομηχανική επεξεργασία) ούτε σε γραφεία επιχειρήσεων ούτε με τεχνητή νοημοσύνη ούτε σε χρηματιστήρια και τράπεζες: προέρχονται από χωράφια και κοπάδια και εξαρτώνται από φυσικές συνθήκες αφενός (καιρός, έδαφος, βλάστηση κλπ.) και από ανθρώπινο μόχθο αφετέρου. Και όπως έλεγε σ’ ένα από τα πρώτα του κείμενα το παλιό μας ‘Αναγνωστικό της αρχαίας ελληνικής’ του Ζούκη, «μάτην, ὦ γεωργοί, σπείρετε καὶ φυτεύετε, εἰ μὴ τὸν θεὸν βοηθὸν ἔχετε». Η παραγωγή δεν είναι ούτε εξασφαλισμένη ούτε εγγυημένη, καθώς υπόκειται σε αστάθμητες μεταβλητές.

     Οι δυο αυτές ιδιότητες του πρωτογενούς τομέα (το απαραίτητο και το αστάθμητο) καθιστούν αναγκαία την κεντρική μέριμνα για την συνεχιζόμενη λειτουργία του. Από την ανάγκη αυτή πηγάζουν οι διάφορες επιδοτήσεις και αποζημιώσεις είτε από το κράτος είτε από υπερεθνικούς οργανισμούς και φορείς όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση. Μέχρι εδώ τα πράγματα είναι απολύτως νόμιμα και θεσμικά κατοχυρωμένα, και κανείς δεν μπορεί να τα αρνηθεί ή να τα αμφισβητήσει.

     Όπως όμως συμβαίνει σε κάθε τομέα όπου διακινούνται μεγάλα χρηματικά ποσά, σε κάποιους (λίγους ή περισσότερους) γεννιέται ο πειρασμός του εύκολου πλουτισμού. «Γιατί να πάρω μόνο τα νόμιμα εκατό, όταν μπορώ να προσθέσω ένα-δυο μηδενικά;» σκέφτεται κάποιος, θεωρώντας ίσως ότι τα νόμιμα που του δίνουν δεν ανταποκρίνονται στην πραγματική αξία του προϊόντος και του κόπου του. Για να τα πάρει όμως χρειάζεται συνέταιρο σε άλλο επίπεδο, π.χ. σε κάποιο υπηρεσιακό γραφείο. «Αφού με την υπογραφή μου αυτός θα πάρει δέκα φορές περισσότερα, δεν δικαιούμαι κι εγώ την προμήθειά μου;» σκέφτεται ο υπάλληλος. Το σκεπτικό αυτό μεταφέρεται και σε άλλους αρμόδιους φορείς, και όχι σπάνια φθάνει και σε ανώτερα κλιμάκια. Ήδη ο πειρασμός έχει πάρει διαστάσεις εγκατεστημένης νόσου, καθώς από τον ένα έχουν ‘κολλήσει’ και πολλοί γείτονες που βρίσκονται σε ανάλογη θέση. Πόσοι και σε τι βαθμό θα εμπλακούν τελικά στη ‘δουλειά’ εξαρτάται από τις εκάστοτε συνθήκες και τα διαθέσιμα κονδύλια. Ας σημειωθεί εδώ ότι η ‘δουλειά’ μπορεί να αρχίζει και από πάνω, από αυτόν που έχει την διαχείριση των κονδυλίων.

     Συνεπώς ο καθένας καταλαβαίνει ότι κάτι που έχει καταρχήν νόμιμη βάση στρεβλώνεται από κάποιους και καταντά παρανομία πρώτου μεγέθους. Όταν όμως η κατάχρηση και η απάτη βγει στο φως, αρχίζει η προσπάθεια μετάθεσης ευθυνών και οι διάφορες δικαιολογίες («Δεν ήξερα», «Πέφτω από τα σύννεφα!», «Γίνονται τέτοια πράγματα;»). Όλοι στρέφουν το δάχτυλο προς κάποιους άλλους, επιχειρώντας να βγάλουν και πολιτικό όφελος από τη ‘στραβή’ που έτυχε στους ‘απέναντι’, αντί να παραδεχθούν ότι «πάντες ἥμαρτον» και ότι, εκτός από τις ποινικές ευθύνες προσώπων, εκτιθέμεθα συνολικά ως χώρα.

     Και μια τελευταία σκέψη. Όταν, μετά από την αποκάλυψη τέτοιων ενεργειών, οι χρηματοδοτικοί φορείς (π.χ. Ευρωπαϊκή Ένωση) θα μας μειώσουν ή θα μας αρνηθούν περαιτέρω επιδοτήσεις στο μέλλον, δεν θα είναι λίγοι οι αγρότες εκείνοι που θα κλείσουν πάλι δρόμους ζητώντας τον ‘κόπο’ τους. Κάποιοι αληθινό, κάποιοι άλλοι πλασματικό. Δυστυχώς όμως, όπως έγινε στον μύθο με τον ψεύτη βοσκό που φώναζε «Λύκος στα πρόβατα!», θα τους ακούμε με αυξημένη δυσπιστία. Και μαζί με τα ξερά θα την πληρώσουν και τα χλωρά.